ONTSTAAN JOY DIVISION
4 juni 1976. In de Lesser Free Trade Hall in Manchester traden Sex Pistols op. Hun hits zijn dan nog niet geschreven. In de zaal bevindt zich Tony Wilson en enkele jongens die later Joy Division oprichten. Tenminste, eerst richtten ze Warsaw op (vrij naar dit nummer van Bowie waaruit ze, net als uit de punkmuziek, veel inspiratie haalden) en later veranderden ze hun naam en sprak Ian Curtis met Wilson in de kroeg. Wilson gaf ze aandacht in zijn tv-show en vertelde dat hij graag een label wil oprichten. De rest is geschiedenis: Factory Records (bezoek deze iconische plek in de Manchester muziektour) werd een iconisch label en de eerste band die er een contract tekende was Joy Division. Samen werkten ze aan de debuutplaat Unknown Pleasures, die in juni 1979 uitkwam. Een uitgebreid verhaal over het ontstaan lees je in GELOOF DE HYPE!
TRIVIA
- De plaat werd volledig door Wilson betaald. Dat was fijn voor de armlastige bandleden, maar daardoor waren ze erg afhankelijk van Wilson en hij had geen diepe zakken: hij kon slechts een oplage van 10.000 betalen. De plaat werd lovend ontvangen, maar een commercieel succes werd het nooit omdat de plaat nergens te koop was.
- Wilson koppelde de band aan designer Peter Saville. Hij ontwierp de extreem minimalistische cover, wat bijzonder was in die tijd. De cover is opgebouwd uit gestapelde radiogolven.
- Wilson koppelde de band ook aan producer Martin Hannett, een heroïneverslaafde hippie die vooral aan het schelden was naar de bandleden. Hij gaf geen enkele feedback op hun werk en ging ’s nachts onder invloed van verdovende middelen met de overdag ingezongen tapes rommelen. De bandleden werden iedere dag weer verrast met de uitkomst. Desalniettemin was de plaat na drie weekenden klaar. Bandleden waren verdeeld en bang dat het teveel als Pink Floyd zou klinken, maar Wilson hakte de knoop door: het is goed zo.
RECENSIES
- NME: een 10
- Rolling Stone: 5 sterren
- Pitchfork: een 10
Unknown Pleasure wordt gezien als de meest iconische postpunkplaat. Het stond symbool voor het antwoord op de minimalistische punk. Het mocht wat donkerder, experimenteler, intellectueler en minder eenvoudig zou zijn, maar moest wel uit blijven gaan van het do-it-yourself-principe, de punkenergie en blijven afzetten tegen rockclichés en de maatschappij. De muziek van Joy Division was moeilijk en minimalistisch tegelijk en zowel depressiefmakend als dansbaar. Luisteraars baden zichzelf in ellende, mede door de donkere teksten van de depressieve Curtis. De teksten zijn extra confronterend met in je achterhoofd dat hij zichzelf een jaar later van het leven berooft. Curtis zou benadrukken dat alle bandleden een even grote inbreng hadden en “het een bundeling is van persoonlijke gevoelens van ons alle vier”. Het woord is aan de luisteraar en dan helpt een lied-voor-liedanalyse natuurlijk.
LIED-VOOR-LIEDANALYSE
1. Disorder
De openingszin “I’ve been waiting for a guide to come and take me by the hand” gebruikte ik om enkele Joy Divison-hotspot te noemen in de Manchester tour, maar sloeg op een gids die probeert de kleine geneugten van een depressief leven te vinden, de unknown pleasures. Het werkt niet want hij verliest het gevoel (“the feeling, feeling, feeling!”). De donkere lyrics, gecombineerd met Peter Hooks melodische baslijn, de rare geluidseffecten van Hannet, de krachtige gitaarriff van Bernard Sumner en de opzwepende drums van Stephen Morris aan het begin maken dit een typisch Joy Division-nummer. Impactvolle opener!
2. Day of the Lords
Het tweede nummer van de plaat is een rustiger en donker nummer dat de lijdensweg des levens beschrijft. Iemand die in de kindertijd is vervormd en de hoop op de mensheid volledig is kwijtgeraakt. Ik sluit niet uit dat Curtis het biografisch bedoelde. Hij vond het overigens grappig om de titel van het nummer niet te laten slaan op de inhoud. Er is geen gitaar te horen; de bas bepaalt het volledige ritme.
3. Candidate
Zoals ik in het boek beschrijf vond Hannett sommige nummers te punky en die schrapte hij van de plaat. Midden in de nacht zei hij: ga naar de studio en schrijf nieuwe nummers. Dit was één van de resultaten. Wederom een weinig opzwepend of vrolijkmakend nummer, over politici en de realiteit van de macht die zij hebben. Curtis bezingt een tweesprong: corruptie tegenover idealen. Het nummer gaat over het verlies van het onschuld en de overheid die je beloont zodat je je gedachten voor jezelf houdt. Het beschrijft de realisatie dat het leven een desillusie is en oneerlijk tegelijk.
4. Insight
Opzwepende baslijn die opbouwt naar een anti-climax. Typisch zo’n nummer dat je live wil ervaren in een donker punkhol. Curtis bezingt de onzinnigheid van het leven en de nutteloosheid der dingen. Aan het eind herpakt hij zichzelf en zingt een paar keer: “I’m not afraid anymore!”. Het verklaart de veranderende muziek en de anti-climax. Het geluid dat je in het begin hoort is de lift van de studio, één van de vele experimenten van Hannett.
5. New Dawn Fades
Het laatste nummer van de a-kant opent met een achterstevoren afgespeelde en gewijzigde sample van het vorige nummer Insight. Opvallend is hoe de (briljante) gitaarriffs en baslijn dwars door elkaar ingaan. Het nummer mag dan ook voor een groot deel op het conto van de geniale gek Hannett worden geschreven. De teksten blijven onverminderd duister met als slotzin: “Me, seeing me this time, hoping for something else”. Onder andere Peppers-gitarist Frusciante en Moby (in samenwerking met New Order, Joy Division minus Curtis) coverden het nummer. New Order speelde het nummer pas in 2001 weer (sinds Curtis’ overlijden in 1980), waar Frusciante en Moby hun het nummer opnieuw moesten leren.
6. She’s Lost Control
Samen met Disorder het meest iconische nummer van de plaat. Kreeg onbedoeld extra aandacht toen premier May in de Brexit-periode in de penarie zat en Britse media kopten: May Division – She’s Lost Control. Het nummer gaat over een vrouw die lijdt aan epilepsie en daardoor geen werk kan vinden. Curtis probeert haar vanuit zijn werk in een uitzendbureau aan een baan te helpen. Als hij haar een tijdje niet ziet, denkt hij dat ze werk heeft. Ze blijkt te zijn overleden aan een epileptische aanval. Omdat Curtis zelf ook lijdt aan epilepsie, regelmatig zichtbaar voor fans tijdens liveshows, komt dit hard bij hem binnen. Cobijns film over Curtis’ leven, Control, werd uiteraard hiernaar vernoemd.
7. Shadowplay
Voor de aftiteling van de film Control gebruikte Cobijn een versie van dit nummer, gecoverd door The Killers. De Amerikaanse postpunkband die ruim twintig jaar na Joy Division ontstond, coverde dit nummer speciaal voor Cobijn. Het is wellicht het meest catchy nummer van de plaat. In het nummer zingt Curtis over vervreemding en hulpeloosheid. Hij voelde zich in een kooi, een gesloten wereld, waarin hij geen connectie kan maken met andere mensen. Ondanks dat hij frontman was van een populaire band en nummers maakte die de dansvloeren vulde, voelde hij zich alleen en onbegrepen. Saillant is dat het nummer ontstond toen de bandleden The Ocean van The Velvet Underground wilden naspelen.
8. Wilderness
Bassist Peter Hook tekende in zijn biografie op dat de baslijn in dit nummer een droom is voor iedere bassist. Curtis zong over religie dat soms een belemmering vormt voor progressie. De punkroots komen naar voren in de confronterende zinsnede “The blood of Christ on their skins”, wat tamelijk beangstigend uit zijn mond komt. De drums zijn geweldig in dit nummer.
9. Interzone
Dit nummer baseerde Curtis op het meesterwerk van zijn grote held William Burrough. Hij is auteur van Naked Lunch, later verfilmd in een knotsgekke film, maar de roman is eigenlijk even onnavolgbaar. Het gaat over levende maar onsamenhangende nachtmerries, paranoia, angst voor autoritaire controle en rebellie tegen de maatschappelijke normen. Het boek zou eigenlijk eerst Interzone heten, waardoor Curtis aan de naam van dit nummer kwam. Opvallend is dat bassist Hook ook meezong. De melodie was wederom up-tempo met sterke drums.
10. I Remember Nothing
Spannend slotakkoord van de plaat, waar naast de opwindende muziekstructuur ook rinkelende glazen te horen zijn (bedankt, Hannett). Het gaat over hoe ingewikkeld het is om in deze samenleving relaties op te bouwen. Mensen zijn vijandig en boos, er is een kloof tussen mensen en velen zijn in de basis afstandelijk. “We were strangers, for way too long.” Duidelijk een subjectieve interpretatie van de contactgestoorde Curtis.