Ontstaan The Clash
London Calling, misschien wel de meest atypische punkplaat ooit, sloeg in als een bom. Het was 1979, twee jaar nadat de punkgolf startte én twee jaar na The Clash’ titelloze debuutplaat. Atypisch want het was een dubbelelpee. Atypisch want punkpuristen gruwelden van de reggae- en jazzinvloeden. Atypisch want het was subtiele plaat met een brede onderwerpkeuze. Veel muziekliefhebbers smulden ervan en zien het vandaag de dag nog steeds als de beste punkplaat ooit. Helaas zorgde onder andere getouwtrek met platenmaatschappij CBS ervoor dat het nooit meer overtroffen zou worden door The Clash. Meer over de band lees je in GELOOF DE HYPE!
In dit interview op NPO Radio 5 vertel ik meer over deze plaat:
Trivia
- De cover is gebaseerd op de titelloze debuutplaat van Elvis Presley, waarbij een zwartwit-foto van Elvis met gitaar werd ingewisseld voor een zwartwit-foto van bassist Paul Simonon die zijn instrument kapot sloeg, een paar maanden eerder geschoten tijdens een concert in New York. Mooie symboliek voor het kapotmaken van oude tijden.
- Het uitbrengen van een dubbelelpee was tamelijk uniek en zorgde voor scheve gezichten bij label CBS. Alle nummers stonden er desalniettemin in vier weken op. 19 nummers schoon aan de haak. Producer Stevens moedigde de band aan niet te veel te sleutelen aan hun liederen.
- Sinds 1992 vindt er jaarlijks in Paradiso een festival plaats waarin veelbelovende Britse bands zich presenteren aan Nederland. De naam van dit festival? London Calling, uiteraard.
Recensies
- Rolling Stone: 5 sterren + best album of the 1980s (dit laatste was tamelijk discutabel omdat de plaat in 1979 uitkwam, maar in Verenigde Staten pas in 1980)
- AllMusic: 5 sterren
- Q: 5 sterren
De lied-voor-liedanalyse toont aan dat The Clash koos voor meer dan enkel simpele boosheid: werkloosheid, burgeroorlog, drugsgebruik, racisme… Of zoals frontman Strummer het zelf zei tegen OOR: op London Calling “hebben we ons afgekeerd van punk omdat al die wezenloze idioten toen het no future-spel begonnen te spelen. We walgden daarvan, we wilden niet met dat soort geïdentificeerd worden en daarom zijn we nieuwe terreinen gaan verkennen.” Dat was wel duidelijk geworden. Door alle muzikale invloeden wordt ook wel eens beweerd dat het eigenlijk één van de eerste postpunkplaten is. Laten wij ons maar gewoon focussen op de lied-voor-liedanalyse. En ga vooral alle nummers luisteren: als je hieronder over alle liederen leest kan het wat onsamenhangend overkomen, maar het geheel is juist ijzersterk en onbeschrijflijk gevarieerd.
Lied-voor-liedanalyse
1. London Calling
Het gelijknamige nummer was zo pakkend en succesvol dat vandaag de dag nog steeds mensen vanuit een stedentrip Londen naar huis bellen zodat ze “London Calling!” kunnen schreeuwen. De band protesteerde op dit nummer over het klimaat, geweld door politie, de rol van muziekjournalisten (“Now don’t look to us, phoney Beatlemania has bitten the dust”) en dus kon het qua inhoud perfect door als punknummer. Het opzwepende nummer met legendarische gitaarriff voorspelde het einde van de wereld.
2. Brand New Cadillac
Producer Stevens moedigde de band aan niet te veel te sleutelen aan hun nummers. Het beste kwam dit tot uiting in Brand New Cadillac, dat er in één keer opstond. Het was een cover van Vince Taylot (1959), volgens Strummer “the beginning of British rock & roll”. De band speelde het nummer vaak als warming-up voor een show en nu kreeg het een mooie plaats op dit derde album.
3. Jimmy Jazz
Het derde nummer van de plaat gaat over “cops looking for Jimmy Jazz” en lijkt een metafoor voor mensen die zo blind waren voor punk dat ze vergaten dat de roots van rockmuziek óók bij jazz lagen. Jimmy Jazz is dan ook een stuk meer ontspannen dan punk. Oftewel, een voorzichtige verklaring waarom de plaat London Calling meer is dan een simpele punkplaat en waarom andere muziekgenres er niet op misstaan.
4. Hateful
Super dansbaar nummer met op het eerste oog grappige en pakkende teksten, maar het blijkt toch serieus werk: dit is het anti-drugsstatement van Strummer. Volgens velen slaat de zin “This year I’ve lost some friends” onder andere op Sex Pistols’ bassist Sid Vicious die kort daarvoor was overleden aan een overdosis.
5. Rudy Can’t Fail
In het laatste nummer van de eerste kant horen we duidelijke invloeden van reggae en soul. Het werd als duet ingezongen door Strummer en gitarist Jones. Rudy (rude boys = Jamaicaanse straatcultuur) was bedoeld als aanmoediging voor de luie jongeren die alleen maar ska luisterden en dronken (“You been drinking brew for breakfast”), maar de rude boys hadden natuurlijk geen oren naar deze aanmoediging. Saillant detail is dat Newcastle United-supporters het nummer in 1998 afstoften toen Ruud Gullit daar trainer werd. Ongetwijfeld niet vanwege de inhoud van de tekst maar vanwege de titel Rudy Can’t Fail. Helaas kregen ze geen gelijk: Gullit voelde zich na een dik jaar gedwongen om ontslag te nemen.
6. Spanish Bombs
Pakkende popsong die stimuleert tot vrolijk meezingen, totdat je de songtekst goed begrijpt. Strummert deed de inspiratie op toen hij na een opnamedag naar huis reed en op de radio hoorde dat een hotel aan de Costa Brava was gebombardeerd door de Basken. Hij kreeg de Spaanse burgeroorlog maar niet uit zijn hoofd, omdat in zijn eigen Verenigd Koninkrijk een burgeroorlog dreigde dankzij IRA.
7. The Right Profile
Producer Stevens schuift Strummer de biografie van acteur Monty Clift toe, waarna Strummer The Right Profile hierover schrijft. Hij beschrijft niet alleen het auto-ongeluk van Clift, die daar dusdanig verminkt uitkwam dat hij alleen nog maar producties kon draaien als de cameraman hem “on the right profile” zou filmen, maar ook zijn alcohol- en drugsgebruik. R.E.M. schreef over de acteur het nummer Monty Got a Raw Deal.
8. Lost in the Supermarket
Iconisch nummer, enerzijds door de combinatie tussen toegankelijk en creatief geluid, anderzijds door de songtekst die gaat over overconsumptie. Strummer schreef de eerste zinnen op de achterkant van een zakje snaren. Het eerste deel is autobiografisch, daarna beschrijft Strummer hoe hij denkt dat het zou zijn om op te groeien zoals gitarist Jones. De supermarkt die wordt bezongen lag op King’s Road, dezelfde straat als McLarens boetiek SEX, waar Sex Pistols naar werden vernoemd.
9. Clampdown
Catchy nummer dat zich qua tekst afzet tegen het systeem. “Ga leven en van het leven genieten, vecht tegen de status-quo!” lijken de bandleden ons te willen vertellen. Clampdown kan worden vertaald als ‘onderdrukt worden door het establishment’ en in het lied wordt opgeroepen om de angst te overwinnen en je eigen pad te volgen. Een reële angst die toen leefde, en eigenlijk nooit is weggegaan, is dat we als makke lammetjes ons leven laten leiden (lijden) door het systeem. Hoe punk wil je het hebben?
10. The Guns of Brixton
Laatste nummer van de B-side en dus de eerste plaat. Het nummer is volledig geschreven door bassist Simonon die opgroeide in Brixton. Het nummer gaat over de zoon van een Jamaicaan (vandaar ongetwijfeld de reggae-invloeden) die in Brixton leeft. “Feels like Ivan…at the end of The Harder they Come” refereert aan de dood van Ivanhoe Martin in de Jamaicaanse speelfilm The Harder they Come. Het nummer vertelt over de heftige manier van optreden door de politie.
11. Wrong ‘Em Boyo
Dit is een cover, gebaseerd op Wrong Embryo van The Rulers. The Clash veranderde wat kleine tekstdingetjes en voerde het tempo wat op, zodat het een skanummer is waar je niet op stil kan blijven staan. In het nummer staat volkslegende Stagger Lee centraal maar zijn mythe is zo vaak verteld dat niemand meer weet wat het juiste verhaal is, dus laat ik daar op deze plek vooral geen stelling in nemen.
12. Death or Glory
Ik wilde beschrijven hoe goed ik dit nummer vind, maar ik kan eigenlijk niet op tegen de recensie van AllMusic op: “this song features the best and most satisfying chord progression and melody the Clash ever came up with”. ‘Death or glory’ klinkt stoer onder jonge mensen in het artiestenwereldje (“ik wil niet oud worden”) maar is hypocriet want het overkomt nou eenmaal iedereen.
13. Koka Kola
Kortste en slechtste (mag ik dat zeggen?) nummer op de plaat. Het nummer klinkt als een advertentie en de kapitalistische titel doet dat ook vermoeden. Het een trap tegen de wereld van adverteerders en al het andere kapitalistische geneuzel dat daaromheen hangt. Wellicht bewust lelijk gemaakt?
14. The Card Cheat
Dit nummer werd nooit live opgevoerd door de band. Vrolijke pianodeuntjes en opzwepende gitaarriffs verbloemen de donkere tekst van het nummer. Het geluk van een eenzame gokker raakt op en hij wordt vermoord: “The gambler is seized and forced to his knees and shot dead. He only wanted more time away from the darkest door, but his luck it gave in.”
15. Lover’s Rock
Eerste nummer van de tweede kant van de tweede plaat. Qua muziek klinkt het als een liefdeslied, maar of de betekenis van het nummer dat ook is, laat ik aan de lezer. Strummer adviseert het boek The Tao of Love and Sex aan een jongen om een vrouw meer plezier te doen. De jongen verliest daarmee echter zijn kracht om echte “Lovers Rock” te maken…
16. Four Horsemen
Dit nummer moet de nodige verlichting bieden, na meerdere zwaardere nummers op de plaat. De band erkent met dit humoristische nummer vol zelfspot dat de eigen teksten soms wat pretentieus zijn. De bandleden worden als vier ruiters geportretteerd in stijl van een Monthy Python-parodie.
17. I’m Not Down
Het gaat niet zo goed met Mick Jones en hij schrijft het van zich af in dit nummer. Het nummer toont zijn depressieve staat na een relatiebreuk en beschrijft hoe hij op straat in elkaar werd geslagen door een clubje rockers. Maar het nummer gaat ook juist over niet opgeven en jezelf realiseren dat je soms nog dieper moet gaan om daarna weer omhoog te kunnen kijken. Een soort kijkje in de keuken van Jones’ verwerking.
18. Revolution Rock
Reggae-artiest Danny Rap zal in zijn handen hebben gewreven. Zijn obscure nummer werd ineens gecoverd door The Clash wat ongetwijfeld meer royalties opleverde dan het origineel. Strummer verandert wat kleine passages maar blijft bovenal trouw aan het nummer en de bijbehorende reggaesound. Dit nummer zou de plaat afsluiten, ware het niet…
19. Train in Vain
…dat Train in Vain er nog opkwam. Het nummer stond oorspronkelijk niet op de cover, maar kennelijk vond men Revolution Rock een té obscure afsluiter, waar ik me wel in kan vinden. Train in Vain is het meest poppy en catchy nummer van de plaat en kreeg de bands hoogste notering in de Verenigde Staten. Het geluid is gebaseerd op een voorbijkabbelende trein. Als Mick Jones naar zijn vriendin treint, laat ze hem niet binnen wat de titel “tevergeefs treinen” verklaart: Train in Vain.